Pięć osób staje przed sądem za udzielanie pomocy osobom uchodźczym na granicy polsko-białoruskiej. Proces, który ruszył 28 stycznia w Hajnówce, może mieć dalekosiężne konsekwencje dla przyszłości działań humanitarnych w Polsce. Organizacje humanitarne oraz osoby indywidualne wyrażają sprzeciw wobec kryminalizacji pomocy i wsparcie dla oskarżonych.
28 stycznia 2025 w Hajnówce rozpoczął się proces pięciu osób, które stają przed sądem za udzielenie pomocy humanitarnej irackiej rodzinie z siódemką dzieci oraz obywatelowi Egiptu. Zarzuty? Absurdalne – pomoc uchodźcom określono jako działanie na ich „korzyść osobistą” poprzez dostarczenie jedzenia i odzieży oraz przewiezienie ich „w głąb kraju”, co w praktyce oznaczało zabranie z lasu do najbliższego miasta. Za ten gest grozi im teraz do 5 lat więzienia.
Kolektyw Szpila i Helsińska Fundacja Praw Człowieka, które wspólnie koordynują udzielanie pomocy prawnej pracowni.cz.kom humanitarnym i wolontariusz.k.om działającym na pograniczu, alarmują, że sprawa Piątki nie jest jedynym przykładem prób kryminalizacji pomocy humanitarnej na Podlasiu. Represje mogą przyjmować różne formy: spraw wykroczeniowych, wielogodzinnych kontroli, nadużyć uprawnień przez funkcjonariuszy – w tym stosowania przemocy fizycznej i psychicznej wobec zarówno uchodźców, jak i osób niosących im pomoc. Niedługo opublikowany zostanie raport analizujący represje i przykłady kryminalizacji pomocy humanitarnej, przygotowany we współpracy obu organizacji.
Wyrok, który wyznaczy kierunek
Wyrok w sprawie Piątki może mieć dalekosiężne konsekwencje dla przyszłości pomocy humanitarnej w Polsce, kształtując nie tylko praktykę sądową, ale i społeczne postrzeganie działań solidarnościowych. Choć formalnie w Polsce nie obowiązuje prawo precedensu, orzeczenia w tego typu sprawach mogą stanowić punkt odniesienia dla przyszłych postępowań, a przede wszystkim zniechęcić osoby i organizacje do angażowania się w pomoc uchodźcom z obawy przed represjami prawnymi. Efekt mrożący może dotknąć zarówno te osoby, które już pomagają, jak i te, które dopiero planują się zaangażować.
Piątka nie będzie szła sama – solidarność płynie z całej Polski
Od momentu ogłoszenia aktu oskarżenia wyrazy wsparcia dla Piątki płyną z całej Polski, a także z zagranicy. Organizacje społeczne, grupy aktywistyczne, artyści i osoby ze świata nauki wyrażają swój sprzeciw wobec kryminalizacji pomocy humanitarnej, walcząc o to, by solidarność nie była traktowana jako przestępstwo, ale jako podstawowy obowiązek społeczny.
Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim Wydział Zamiejscowy w Hajnówce,
Ul. Warszawska 87, Hajnówka
Sygnatura sprawy: VII K 120/24
Dowiedz się więcej: